Poświęcamy na niego średnio aż 32 lata życia. Może wydawać się, że podczas snu nic się nie dzieje. Tracimy olbrzymią ilość czasu. A do czego jest on Ci potrzebny – do regeneracji? Nie tylko!
Dzisiaj na tapecie funkcje snu, jego wady i zalety, które prawdopodobnie chcesz znać. Przeczytasz też jakie realne i namacalne czynności możesz wykonać, żeby podnieść jego jakość.
ODBUDOWA
Różne są teorie na temat funkcji snu. Popularna teoria odbudowy, mówi w skrócie, że podczas snu odbudowujemy to, co zużyliśmy w ciągu dnia. Wiele genów włączanych jest w mózgu tylko gdy śpimy. Niektóre jego obszary stają się aktywniejsze we śnie niż na jawie. Bardzo ważny hormon wzrostu, somatotropina, wydzielany jest głównie w nocy. Nie odpowiada on wyłącznie za wzrost w centymetrach, ale po prostu za całe procesy odbudowy komórek, np. mięśni – jakże ważne dla osób trenujących.
NAJWAŻNIEJSZE FUNKCJE SNU
Większe znaczenie ma jednak teoria, która skupia się na funkcjach snu dotyczących przetwarzania informacji i konsolidacji wspomnień. Wszystko czego się uczysz:
- nawyki,
- przyswajanie wiedzy i nauka języków,
- czynności manualne (żonglowanie, mycie zębów, prowadzenie samochodu),
- figury taneczne/sportowe/inne ruchowe zajęcia,
wymagają wyrobienia w mózgu nowych połączeń, czyli de facto zmiany jego struktury. Zachodzi to głównie podczas snu. W związku z tym, jeśli czegoś się uczysz, a fundujesz sobie niedobory snu, to Twoja zdolność do opanowania nowości zostaje w całości lub częściowo zniszczona.
NIEDOBÓR?
Jak sprawdzić czy cierpisz na niedobór? Dla przypomnienia z poprzedniego wpisu – dorosły człowiek potrzebuje około 8 godzin snu. Nie jest jednak prawdą, że z wiekiem ta ilość maleje – po prostu sen potrafi być wtedy zaburzony i/lub odbywa się na raty. Prawdą jest natomiast, że potrzeby nastolatków są wyższe – mogą i powinni oni spać ok. 9 i więcej godzin. Sprawdź czy masz niedobór snu:
- koniecznie potrzebujesz budzika, żeby wstać?
- dużo czasu zajmuje Ci zebranie się z łóżka?
- potrzebujesz kawy lub innych rozbudzaczy?
- jesteś rozdrażniony/rozdrażniona lub zmęczony/zmęczona?
- znajomi mówią Ci, że wyglądasz na zmęczonego/zmęczoną?
Skutki niedoborów snu są fatalne i co gorsza – niebezpośrednie. Braki snu pośrednio wpływają na inne obszary Twojego życia. Zaliczyć można do nich między innymi:
- pogorszoną pamięć („Oj, zapomniałam/zapomniałem!”)
- kiepską kreatywność,
- podwyższoną impulsywność,
- niewłaściwą ocenę,
- jeśli jesteś śpiący/śpiąca, mózg pragnie rzeczy, które go obudzą: kofeina, stres, nikotyna, narkotyki,
- tycie – utrata snu zwiększa wydzielanie greliny (hormonu głodu)
- podwyższony stres (który w dłuższych okresach prowadzi do osłabienia odporności)
SPOSOBY NA LEPSZY SEN
- Zapewnij sobie ciemność w pokoju. Nasz mózg reaguje na światło: w ciemności wydzielana jest melatonina, czyli hormon snu, natomiast w świetle – kortyzol, czyli hormon pobudzenia. Jeśli przed spaniem siedzisz przed monitorem (emitującym silne światło niebieskie), a potem myjesz zęby w mocno oświetlonej łazience, to nie dziw się, że nie możesz zasnąć. Rano – odwrotnie, spróbuj „nafaszerować się” światłem, żeby szybko wejść na wyższe obroty.
- Wyłącz telefon, tablet, komputer i inne pobudzacze, by wygasić napływ informacji do głowy. Może nie czujesz – mózg musi cały czas przetwarzać to, co do niego wrzucasz.
- Spróbuj programów, które regulują światło generowane przez Twój monitor i dopasowują je do aktualnej pory dnia. Jest na przykład darmowy f.lux (do pobrania: https://justgetflux.com/). Dopasowuje kolory tak, że komputer mniej rozbudza Cię na noc, a dodatkowo w ciągu dnia podobno lepiej wpływa na oczy.
- Zadbaj o to, żeby nie było zbyt ciepło.
Sen pozwala Ci zyskać:
- zdolność do wymyślania nowych rozwiązań – oszacowano, że kreatywność rośnie trzykrotnie (jeśli masz jakiś problem do rozgryzienia, to warto zapoznać się ze szczegółami przed spaniem, a do rozwiązania zasiąść kolejnego dnia – pójdzie szybciej i łatwiej)
- uwaga i koncentracja – niełatwo je zmierzyć, a trudno nie poczuć,
- zdolności interpersonalne i komunikacyjne,
- zdrowie!
W dzień tworzymy problemy, w nocy rozwiązania.
Na koniec można zacytować Tadeusza Kotarbińskiego:
Sen – jest to skracanie sobie życia w tym celu, aby je wydłużyć.